चेंबूर ते मांडवा : माझा 'अग्निपथ' पर्यंत चा प्रवास .....zee24taas / blogers park

शाम बेनेगल पासून करण मल्होत्रा पर्यंत "मुझे मांडवा चाहिये!" म्हणत धावलेली माझी करीअर ची नौका

अग्निपथ चित्रपटातला खलनायक कांचा चा गढ म्हणजे मांडवा गाव. या मांडवा गावचा reference मुंबई जवळील मूळ मांडवा गावावरूनच घेतला आहे. अलीबाग जवळील या मांडव्याला पहाण्याची उत्सुकता मला ही होती. चित्रपट क्षेत्रातील धडपडीचा nostalgia घेवून च मी मांडव्याला जाणाऱ्या बोटीवर चढलो.

मी दिग्दर्शक श्याम बेनेगल यांच्या सोबत 

                      अग्निपथ-१  व  अग्निपथ-२ मधे उल्लेखित झालेले  मांडवा गाव खरोखर ही अस्तित्वात आहे .अग्निपथ-१ चे दिग्दर्शक मुकुल आनंद  यांनी  अग्निपथ-१  च्या ही फार पूर्वी एका सिनेमाचे शूटिंग तिथे केले होते . विशेष म्हणजे त्या चित्रपटाचा नायक संजय दत्त होता. मुंबई पासून समुद्रमार्गे दीड एक तासाच्या अंतरावर हे गाव आहे . हे खरे मांडवा गाव अग्निपथ मधल्या 'मांडवा' गावचे भौगोलिक संदर्भ  तंतोतंत दाखवते. समुद्र काठावर वसलेले व मुंबई पासून काही अंतरावर असलेले. पटकथेत उल्लेखले गेलेले 'मांडवा गाव' ते हेच असण्याची खात्री या संदर्भांवरून पटते .असे असूनही दोन्ही अग्निपथ चित्रपटांचे चित्रीकरण मात्र खऱ्या मांडवा गावात झाले नाही.

अग्निपथ २ च्या संवादाच्या पहिल्या आवृत्ती मध्ये कमिशनर गायतोंडे मांडव्याचं लोकेशन सांगताना मुंबईपासून दीडशे किलोमीटर चं अंतर सांगत होते .मी  ते बदलून "मुंबई से कुछ हि दूरीपर" अशी सुधारणा केली.अगदी तेव्हापासूनच या  'मांडवा गावाला जावून यावं' अशी इच्छा मनात घर करू लागली होती. शेवटी अग्निपथ रिलीज होण्याच्या एक दीड महिना आधी एक दिवस मी मांडव्याला गेलोच .

Nostalgia 

गेटवे ऑफ इंडिया वरून बोट मांडव्याकडे जाताना मला माझ्या करिअरचा अग्निपथ पर्यंतचा १२-१३ वर्षांचा प्रवास आठवत होता. आविष्कार चं जयदेव हत्तंगडी यांचं शिबीर आठवलं. यवनीका या ग्रुप मधून केलेल्या एकांकिका आठवल्या.  मला आठवले; महेश एलकुंचवार लिखित 'होली' या एकांकिकेत 'श्रीवास्तव' चे पात्र मी रंगवत होतो . रिहर्सल मध्ये एका प्रसंगात बेंबी च्या देठापासून ओरडनं होत होतं ..हे ओरडण फार उत्साहाने होत होतं कारण खालसा कॉलेज च्या ज्या मंचावर आम्ही रिहर्सल करत होतो त्या मंचावर राज कपुरजींनी आणि दिलीप कुमारजींनी कॉलेज जीवनात नाटके केली होती असं कळाल होतं. आपण कुठेतरी हिंदी सिनेमा शी कनेक्ट होतोय असं वाटत होतं. पण हे कनेक्शन प्रस्थापित व्हायला एवढी वर्ष जातील अशी कल्पना तेव्हा नव्हती. विचार गत काळात घेवून जात होते आणि बोट मांडव्याकडे झेपावत होती. 

      कुली चित्रपटातील अपघातानंतर अमितजींनी जो पहिला चित्रपट केला होता तो 'अग्निपथ'. अमितजींना मी आयुष्यात पहिल्यांदा प्रत्यक्ष बघितले होते ते कुली चित्रपटाच्या दही-हंडी च्या गाण्याच्या चित्रीकरणा दरम्यान .या गाण्याचे चित्रीकरण चेम्बुर जवळ ट्रोम्बे येथे झाले होते. पुढे काही वर्षांनी याच लोकेशनवर मी श्याम बेनेगल यांच्या एका सिरिअल साठी स्थिरचीत्रणकार म्हणून हातात श्रीधर गायतोंडे या मित्राचा 'पेंटयाक्स के १००० ' क्यामेरा घेवून उभा होतो.गुरुदत्त यांच्या 'प्यासा' चे छायाचित्रकार व्ही.के. मूर्ती यांना बेनेगलजींसाठी छायाचित्रण करताना बघण्याचं भाग्य मला इथे लाभलं. व्ही. के.मूर्ती यांचं मी इतकं निरीक्षण करत होतो कि शिफ्टींग च्या वेळी आता ते कुठल्या कोनातून शूट करणार याचा अंदाज मला आधीच येऊ लागला..त्यांचा क्यामेरा नव्या स्पॉट वर पोहोचण्या आधीच मी तिथे पोहोचू लागलो होतो.  फिल्म इंडस्ट्री मधला हा माझा पहिला पेड-जोब होता.

नियतीचे अदृश्य मार्कींग

 पुढे काही मराठी मालिकांचे स्थिर चित्रण मी केले. मोठ्या भावाने 'बिटाक्याम क्यामेरा आणि हायब्यांड रेकॉर्डर' शुटींग साठी भाड्याने देण्याचा व्यवसाय सुरु केला तेव्हा मी 'क्यामेरा अटेंडंट' म्हणून शूट्स वर जाऊ लागलो.या काळात रोज वेग वेगळ्या प्रकारचे शूटिंग बघायला मिळत. गोरेगाव ला एकदा फिल्मिस्तानमध्ये जाहिरातीचं चित्रीकरण आम्ही करत होतो. मला असे कळाले कि बाजूच्या फ्लोर वर प्रत्यक्ष मुकुल आनंद 'त्रिमूर्ती' या चित्रपटाचे चित्रीकरण करीत आहेत. मी वेळ काढून तिकडे डोकवायला गेलो . शुटींग मध्ये व्यत्यय आला होता. क्यामेराच्या लेन्स ला बांधलेल्या   दोरीला लटकत रहाणाऱ्या इवल्याश्या पांढर्या मार्किंग पेन्सिलने शुटींग थांबवल होतं. पेन्सील गायब झाली होती .नव्या पेंसिलची शोधा-शोध चालली होती. मुकुल जी अस्वस्थपणे इकडे तिकडे बघत होते आणि त्यांची नजर दूर मागे उभ्या असलेल्या माझ्यावर स्थिरावली. त्यांनी क्षणभर माझ्याकडे 'हा कोण बरं ??' अश्या अर्थाने बघितले.माझा हात माझ्या खिशाकडे गेला कारण क्यामेरा अटेंडंट म्हणून काम करताना, ते शोधत असलेली ती 'पांढरी मार्किंग पेन्सिल' माझ्या खिशातच असायची .पण दुर्दैवाने त्या दिवशी ती पेन्सिल माझ्या खिशात नव्हती. मुकुलजींशी बोलण्याची संधी हुकली होती . पुढे काही वर्षानंतर मुकुलजींचे अकाली निधन झाले आणि 'काळाच्या पुढचा' अशी ख्याती असलेला दिग्दर्शक काळाच्या पडद्या आड गेला. मुकुलजींना मी 'पांढरी मार्किंग पेन्सील ' देऊ शकलो नाही ..पण नियतीच्या त्या अदृश्य मार्किंग पेन्सील ने माझ्या नशिबात एक योग लिहून ठेवला होता. जेव्हा मुकुलजींच्या 'अग्निपथ' चा रिमेक झाला तेव्हा त्या चित्रपटाचे सह संवाद लेखन करणारे पेन मात्र माझ्या हातात होते . आपण आपल्या संस्कृतीशी जेवढे एकनिष्ठ असतो तेवढे आपण वैश्विक होत जातो या संत परंपरेतील अध्यात्माची प्रचीती मला अग्निपथ च्या वेळी आली . एक हिंदी स्क्रिप्ट आशुतोष गोवारीकरांना ऐकवली होती .ते म्हणाले माझ्या पठडीतला विषय नाही पण तुझे नरेशन मधले डीटेलिंग छान आहे. मला हुरूप आला. पुढे त्यांच्याकडेच मुख्य सहाय्यक असलेल्या करण मल्होत्रा ने ती स्क्रिप्ट ऐकली .तो म्हणाला कथा छान आहे .निर्माता मिळाला कि सांगतो  ...सारे आठवत होते .....बोट पुढे जाताना मागे पाणी फेसाळताना दिसत होते.मला आठवते ..मी घरी एकटाच  होतो ..दीड दोन वर्षांनंतर करण चा फोन आला होता. तिकडे फोन खणाणत होता. इकडे वाशिंग मशीनचा आउट लेट पाईप निसटून साबणाच फेसाळ पाणी किचन मध्ये पसरू लागलं होतं..मी निसरड्या लादिवरून कसा बसा तोल सांभाळत गेलो आणि फोन घेतलां.. करण म्हणाला अविनाशजी कल मेहबूब सटूडीओ आवो . मी गेलो .करण ने हातात पटकथेचं बाढ ठेवलं .कव्हरवर छोट्या टाईप मध्ये 'अग्निपथ' असं लिहिलं होतं . खरच मी निसरड्या लादिवरून तोल सांभाळत इथपर्यंत आलो होतो. 

मी विचार करत असतानाच बोट मांडव्या च्या समुद्र किनार्याला लागत होती. मराठी चित्रपट सृष्टीत 'थैमान' 'देवदासी' असे चित्रपट लिहिल्यानंतर काही चित्रपटांची गाणी लिहिल्यानंतर आता माझी करिअर ची नौका हिंदी चित्रपट सृष्टीच्या काठाला लागत होती.

हे ही वाचा

अग्निपथ संदर्भातील माझी मुलाखत Youtube link

अविनाश भानुआशा घोडके

Films with my writing attributes