6 Types of Intermittent Fasting चे ६ प्रकार

 Intermittent Fasting या उपवास पद्धतीचे 6 प्रकार 

Intermittent fasting 

सध्या Intermittent Fasting बद्दल Social media वरून बरेच ऐकायला मिळत असते. या उपवास पद्धती बद्द्ल विशेष माहिती 

इंटरमिटेंट फास्टिंग  Intermittent fasting म्हणजे

 ठराविक तासांच्या कालखंडात सातत्याने पण अंतरा अंतराने उपवास करण्याची एक पद्धत आहे, ज्यामध्ये खाण्याचे आणि उपवासाचे ठराविक वेळापत्रक पाळले जाते. ही पद्धत वजन कमी करण्यासाठी, चयापचय सुधारण्यासाठी  उपयुक्त आहे असे म्हटले जात आहे.

Intermittent fasting (इंटरमिटेंट फास्टिंगचे )चे 6 प्रकार

1) 12:12 पद्धत -दर  24  तासातून 12 तास उपवास

Begginers साठी हा intermittent fasting प्रकार योग्य आहे. जर रात्रीची वेळ उपवासासाठी पकडली, उदाहरणार्थ 7 pm ते 7 am तर 8 तास झोपण्यात निघून जातात.  सूर्यास्ताच्या आधी जेवायची जैन धर्मीय पद्धत अशाच प्रकारच्या उपवास प्रकारात मोडते.

2) 16 : 8 उपवास पद्धत 

अर्थात 24 तासातले  -'16 तास उपवास व 8 तास आहार काळ'.

यात पूरूष 16 तास उपवास करतात तर महिला 14 तास उपवास करतात.

 

हा intermittent fasting उपवास रात्री 8  पासून केल्यास दुसर्या दिवशी दुपारी जेवू शकता.

3) 5 : 2 पद्धत (Fast Diet)

आठवड्यातील 2 दिवस उपवास 

या दोन‌ दिवसांत पुरुषांनी 600 कॅलरी व स्त्रियांनी 500 कॅलरी आहार घ्यावा असे अपेक्षित असते.

4) एक दिवस आड उपवास ( Alternate  day fasting)

एक दिवस उपवास व एक दिवस सर्वसाधारण पद्धतीने आहार असे आहार नियोजन या Intermittent fasting पद्धतीत असते.

काही लोक उपवास दिवशी 500 कॅलरी अन्न ग्रहण करणे पसंद करतात तर काही लोक पूर्ण उपवास पाळतात.

5) आठवड्यातून 24 तास उपवास ( Eat stop Eat)

आठवड्यातून 24 तास म्हणजे पूर्ण एक दिवस हा intermittent fast पाळला जातो.

काही लोक अशा प्रकारे दोन दिवस ही हा उपवास पाळतात.

सलग 24 तास अशाप्रकारे उपवास केल्याने थकवा व डोके दुखी जाणवू शकते. त्यामुळे 12 किंवा 16 तासांच्या उपवासाची आधी सवय करून घेवून मग 24 तास उपवास करणे योग्य ठरेल.

Breakfast to Breakfast किंवा Lunch to Lunch आशी वेळ या intermittent fasting साठी काही लोक पसंत करतात.

उपवास काळात साखर दूध नसलेले चहा कॉफी व असेच इतर द्रव आहार आपण घेवू शकता.

6) योद्ध्याचा आहार ( Warrior Diet) Intermittent fasting 

चोविस तासांतील 4 तास हवं ते खावून उरलेल्या 20 तासांत उपवास पाळला जातो. 

संध्याकाळी 7 ते 11 ही वेळ या उपवासासाठी साधारणतः निवडतात. संध्याकाळी न्याहारी व रात्रीचे जेवण अर्थात Dinner भरपेट करून उरलेले 20 तास उपवास केला जातो. 

वरील सहा ही  Intermittent fasting प्रकारांत आहार काळात प्रोटीन युक्त व आरोग्य दायक आहार घेणे गरजेचे असते. भाज्या ,फळे आहारात असणे आवश्यक असते. तसेच उपवास काळात शरीरातील पाणी योग्य पातळीवर ठेवण्यासाठी पाणी तसेच साखर दूध विरहित चहा कॉफी घेणे गरजेचे असते.

Intermittent fasting चे फायदे

1.  वजन कमी होणे : उपवासामुळे शरीरातील इन्सुलिनची पातळी कमी होते, ज्यामुळे चरबी जलद गतीने जळते.
2. चयापचय क्रिया सुधारणे :  उपवासामुळे चयापचय वाढतो आणि हॉर्मोन्सची स्थिती सुधारते.
3.  Ageing अर्थात वय वाढण्याची प्रक्रिया मंदावणे : काही अभ्यासांनुसार उपवासामुळे शरीराच्या पेशींची दुरुस्ती प्रक्रिया चालू राहते, ज्यामुळे म्हातारपणाची प्रक्रिया मंदावते.

ketosis या चयापचय प्रक्रिये वर आधारित आहे intermittent Fasting  

आपल्या पारंपारिक उपवास पद्धती मध्ये व त्याच बरोबर चर्चित  Intermittent fasting मध्ये ही Ketosis या चयापचय क्रियेचा मूलभूत आधार घेत उपवास संकल्पना मांडली गेली आहे .

 

केटोसिस म्हणजे काय? 

आपल्या शरीरात ऊर्जा निर्मिती करण्यासाठी जेव्हा पुरेसे carbohydrates उपलब्ध नसतात तेंव्हा आपली चया पचय प्रक्रिया शरीरात साठलेली प्रथिने (चरबी)  ऊर्जा निर्मिती इंधन म्हणून वापरते. हा चरबी साठा खरं तर अशा आपत्कालीन परिस्थिति साठीच नैसर्गिक रित्या शरीरात राखून ठेवलेला असतो . उपवासा  द्वारा आपण अशी आपत्कालीन परिस्थिति योजना बद्ध वा जाणीव पूर्वक निर्माण करत असतो जेणेकरून ऊर्जा निर्मिती साठी शरीरातील चरबी जाळली जाईल . अशा प्रकारे चरबी जाळून निर्माण होणारा पोषक घटक म्हणजे Ketosis  होय 

विचारात घेण्याचे मुद्दे :

कुठलीही उपचार पद्धती व तिचे सकारात्मक वा नकारात्मक परिणाम व्यक्ती परत्वे भिन्न असतात कारण प्रत्येक व्यक्ती ची शारीरिक ठेवण विशिष्ट व वेगळी असते त्यामुळे वैद्यकीय मार्गदर्शना शिवाय Intermittent fasting वा इतर कुठल्याही उपचार पद्धतीचा अवलंब करू नये.

- Intermittent fasting इंटरमिटेंट फास्टिंग कुणी करू नये 

• गर्भवती स्त्रिया, 
• स्तनपान करणाऱ्या माता, आणि 
• विशिष्ट आजारांनी पीडित असणाऱ्या व्यक्तींनी . 
• याचा अवलंब करू नये . केल्यास ते आरोग्यासाठी घातक ठरू शकते.

सुचना:

Intermittent fasting इंटरमिटेंट फास्टिंग weight loss वजन कमी करण्यासाठी एक प्रभावी पद्धत आहे जी योग्य रीतीने वापरल्यास आरोग्याचे अनेक फायदे देऊ शकते. मात्र, ही पद्धत सुरु करण्याआधी योग्य वैद्यकीय सल्ला घेणे गरजेचे आहे. आपल्या विशिष्ट शारीरिक रचनेस ही उपवास पद्धती अनुकूल आहे की नाही यांची खात्री करूनच INTERMITTENT FASTING  चा अवलंब करावा .

Intermittent fasting केल्यास उपवासाच्या कालावधीत पुरेसे पाणी प्यावे आणि योग्य पोषण मिळवण्यासाठी आहार संतुलित असावा.

हे ही वाचा :

Bollywood अभिनेता मनोज वाजपेयी करतोय गेली 14 वर्षे Intermittent fasting